Ai cũng từng trải qua sự trì hoãn. Deadline cận kề khiến chúng ta cảm thấy áp lực. Thay vì tập trung vào công việc, thói quen xấu thu hút ta một cách vô thức. Tuy nhiên, trước khi tự trách bản thân thiếu ý chí, điều quan trọng là phải hiểu rõ những cơ chế tiềm ẩn đang diễn ra. Dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ. Chúng đóng vai trò quan trọng trong tiến trình này.
Giải mã Dopamine
Hãy cùng đi sâu vào khoa học. Dopamine là một chất truyền tin liên tục truyền tải thông tin giữa các tế bào thần kinh trong não. Tùy thuộc vào điểm đến, nó có những tác động khác nhau.
Ví dụ: Vùng striatum, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi dopamine, tác động đến việc học tập và động lực. Vỏ não trước trán, chịu trách nhiệm cho việc lập kế hoạch, ra quyết định và kiểm soát xung động, cũng là mục tiêu của tác động của dopamine. Nói một cách đơn giản, dopamine là nhiên liệu thúc đẩy chúng ta đạt được mục tiêu.
Vũ điệu hạnh phúc
Khi mức độ dopamine tăng cao, chúng ta trải qua một đợt bùng nổ khoái cảm và hạnh phúc. Điều này thúc đẩy động lực để chúng ta theo đuổi mục tiêu.
Bạn hãy nghĩ về cảm giác phấn khích sau khi tập luyện thể chất. Cảm giác hạnh phúc đó là sao? Đó chính xác là do dopamine hoạt động. Hiện tượng này, thường được gọi là “sự hưng phấn của người chạy bộ”. Đây là ví dụ điển hình cho thấy cách dopamine có thể tăng cường năng lượng và thúc đẩy chúng ta giải quyết các nhiệm vụ khác.
Sự hấp dẫn đen tối
Mức độ dopamine thấp có thể dẫn đến cảm giác buồn bã và chán nản. Chúng ta đều từng trải qua điều này. Đó là cảm giác thiếu động lực để làm bất cứ điều gì. Mặc dù áp lực xã hội thường áp đặt những cảm xúc tích cực, nhưng điều quan trọng là phải thừa nhận sự thay đổi tự nhiên của cảm xúc. Cảm xúc tiêu cực có thể ảnh hưởng đến hành vi. Tuy nhiên, một số quyết định quan trọng cần phải được nhìn nhận một cách thực tế. Khi đó, sự tiêu cực sẽ xuất hiện như một quy luật cân bằng của cuộc sống.
Có lẽ mức độ dopamine liên tục thấp. Chúng ta có xu hướng nhân tạo hoá để nâng cao mức độ dopamine. Những thói quen không lành mạnh chính là công cụ để thực hiện điều đó. Nó mang lại cho chúng ta sự hưng phấn nhanh chóng. Tuy nhiên, cảm giác hưng phấn này chỉ là nhất thời. Chẳng bao lâu sau, chúng ta lại khao khát cảm giác mãnh liệt đó một lần nữa, dẫn đến sự phụ thuộc. Đó chính là tác nhân dẫn đến hàng loạt sự ảnh hưởng cuộc sống
Ra khỏi vòng xoay
Đầu tiên để vượt qua sự phụ thuộc là thừa nhận sự tồn tại của nó. Đó không phải là hạnh phúc thực sự. Chính nó đánh cắp sự tự do, khả năng tự kiềm chế và khiến chúng ta dễ bị thao túng.
Bạn không thể đứng từ đỉnh núi và nhảy xuống mặt đất ngay. Hãy leo xuống một cách từ từ và thận trọng. Hãy lập chiến lược để giải phóng bản thân khỏi ma trận dopamine. Bạn nên xác định rõ những yếu tố khiến bạn dễ sa vào vòng xoáy hưng phấn độc hại. Nó có thể là mạng xã hội, chơi game, xem phim hoặc những món ăn không lành mạnh. Não bộ của chúng ta không hoạt động theo cơ chế bác bỏ. Thay vào đó, chúng được lập trình theo quy tắc thay thế. Do đó, hãy tìm cách hạn chế và xác lập một hoạt động mới tích cực hơn.
Mục tiêu và kế hoạch cuộc sống cho bản thân rất quan trọng. Bạn sẽ có động lực hơn để tập trung vào những công việc chính và tránh xa những cám dỗ. Hãy chia nhỏ mục tiêu lớn thành những mục tiêu nhỏ hơn, dễ quản lý hơn và đặt ra thời hạn cụ thể để hoàn thành. Hãy đi đôi với những hình thức khen thưởng bản thân lành mạnh hơn. Chẳng hạn như dành thời gian cho sở thích hoặc những người thân yêu. Tôi thực sự rất hạnh phúc với dự án ICTGO, nó giúp tôi thoả mãn sở thích viết lách, gián tiếp hạn chế thời gian cho các hoạt động tiêu cực.
Năm 2023, tôi bị áp lực công việc và stress trong thời gian dài. Lúc đó, tôi biết đến Chánh niệm (Mindfulness). Quá trình này giúp bạn nâng cao nhận thức về hiện tại và kiểm soát tốt hơn những suy nghĩ và cảm xúc của bản thân.
Mong rằng bài viết này sẽ giúp ích cho cuộc sống của bạn!
Xem thêm: Gen Alpha – Thế hệ mới, xu hướng mới
