Công nghệ màn hình smartphone đang phát triển mạnh mẽ, mang lại chất lượng hiển thị vượt trội. Tuy nhiên, hiện tượng sọc màn hình bắt đầu xảy ra phổ biến trên nhiều dòng sản phẩm, từ tầm trung đến cao cấp.
Các nguyên nhân có thể bao gồm lỗi phần cứng, tác động của môi trường và thậm chí cả những vấn đề trong quy trình sản xuất. Đặc biệt, nhiều người dùng báo cáo rằng thiết bị của họ xuất hiện sọc màn dù không bị va đập, khiến yếu tố như độ ẩm và nhiệt độ trở thành một trong những nguyên nhân đáng chú ý.
Ngoài ra, có hiện tượng màn hình 120 Hz có tỷ lệ sọc cao hơn so với 90 Hz, đặt ra câu hỏi về độ bền của các tấm nền có tốc độ làm mới cao. Bài viết này sẽ phân tích cơ chế hoạt động của màn hình, các nguyên nhân gây sọc phổ biến, những trường hợp lỗi nổi bật và giải pháp phòng tránh hiệu quả.
Màn hình điện thoại thông minh hiện nay có ba công nghệ chính: LCD, OLED và AMOLED. Mỗi loại có đặc điểm và ưu nhược điểm riêng. Cụ thể, màn hình LCD (Liquid Crystal Display) sử dụng lớp tinh thể lỏng để điều chỉnh ánh sáng từ đèn nền LED. Công nghệ này có độ bền cao và giá thành rẻ hơn, nhưng không thể hiện màu sắc rực rỡ bằng OLED.
Trong khi đó, màn hình OLED (Organic Light-Emitting Diode) không cần đèn nền mà tự phát sáng bằng diode hữu cơ, cho màu sắc sống động và tiết kiệm điện năng. AMOLED (Active Matrix Organic Light-Emitting Diode) là biến thể của OLED với lớp điều khiển ma trận chủ động, giúp tăng tốc độ phản hồi và độ tương phản. Dù mang lại chất lượng hiển thị tốt hơn, cả OLED và AMOLED đều dễ bị hỏng do tác động vật lý, độ ẩm và nhiệt độ cao.
Cơ chế hoạt động
Màn hình điện thoại là một tổ hợp phức tạp gồm nhiều lớp linh kiện hoạt động đồng bộ để hiển thị hình ảnh. Lớp kính cường lực bảo vệ bề mặt, bộ số hóa (digitizer) nhận diện cảm ứng, trong khi lớp hiển thị chính đảm nhận việc phát sáng và tạo màu sắc.
Khác với màn hình LCD sử dụng đèn nền, màn hình OLED và AMOLED tự phát sáng nhờ các diode hữu cơ. Khi có dòng điện chạy qua, các pixel riêng lẻ sẽ sáng lên, tạo ra màu sắc khác nhau tùy theo cường độ dòng điện.
Tuy nhiên, chính sự phụ thuộc vào các diode hữu cơ khiến màn hình OLED và AMOLED dễ bị lỗi hơn LCD. Một trong những vấn đề phổ biến là hiện tượng lệch điện áp (voltage drift) ở các pixel, làm giảm khả năng hiển thị chính xác màu sắc theo thời gian. Khi một hoặc nhiều pixel mất ổn định do sự xuống cấp của vật liệu hữu cơ, màn hình có thể xuất hiện các đường sọc ngang hoặc dọc.
Ngoài ra, màn hình AMOLED còn chịu ảnh hưởng của mạch điều khiển TFT (Thin-Film Transistor), một lớp bán dẫn giúp điều chỉnh dòng điện đến từng pixel. Nếu mạch TFT bị lỗi do quá nhiệt hoặc hư hỏng linh kiện, tín hiệu truyền đến màn hình có thể bị gián đoạn, gây ra hiện tượng sọc màn hình.
Một điểm đáng lưu ý là các kết nối giữa tấm nền AMOLED và bo mạch chủ thường sử dụng cáp ribbon hoặc điểm hàn bằng vật liệu nhạy cảm. Nếu điểm hàn này bị oxy hóa hoặc bong ra do thay đổi nhiệt độ đột ngột, màn hình có thể xuất hiện sọc mà không cần có tác động vật lý.
Các yếu tố gây sọc
Sọc màn hình thường xảy ra do lỗi truyền tín hiệu giữa bo mạch chủ và màn hình, xuất phát từ nhiều nguyên nhân như lỗi phần cứng, tác động vật lý, điều kiện môi trường hoặc lỗi sản xuất. Một trong những nguyên nhân phổ biến là cáp kết nối giữa bo mạch chủ và màn hình bị lỏng, đứt hoặc hư hỏng. Khi thiết bị bị rơi hoặc chịu tác động lực mạnh, cáp này có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến lỗi hiển thị.
Tuy nhiên, ngay cả những thiết bị không chịu va đập cũng có thể bị sọc màn hình. Ở những khu vực có độ ẩm cao như Việt Nam, hơi nước có thể xâm nhập vào bên trong máy, gây oxi hóa linh kiện và làm hỏng mạch điện. Nhiệt độ cao cũng có thể làm giãn nở hoặc co lại các linh kiện bên trong, gây mất kết nối tạm thời giữa bo mạch chủ và màn hình, dẫn đến lỗi sọc màn.
Nếu bạn để ý, đa số các màn hình tần số quét 120 Hz có tỷ lệ bị sọc cao hơn so với màn hình 90 Hz. Đơn cử như dòng OnePlus 8 ra mắt năm 2020, phiên bản 8 Pro và 8T có màn hình 120 Hz đều ghi nhận phản ánh hiện tượng sọc hàng loạt từ người dùng. Trong khi đó, mẫu tiêu chuẩn với màn 90 Hz không ghi nhận phản ánh.
Nguyên nhân có thể do màn hình 120 Hz tiêu thụ điện năng cao hơn, tạo áp lực lớn hơn lên mạch điều khiển hình ảnh. Bên cạnh đó, màn hình 120 Hz yêu cầu tốc độ xử lý tín hiệu nhanh hơn, dễ bị lỗi nếu có bất kỳ gián đoạn nào trong quá trình truyền dữ liệu.
Ngoài ra, một số dòng điện thoại nhất định cũng có xu hướng gặp lỗi sọc màn nhiều hơn do thiết kế hoặc lỗi sản xuất. Ví dụ, dòng Sony Xperia 5 từ Mark II đến Mark IV ghi nhận nhiều trường hợp sọc màn hình mà không có nguyên nhân rõ ràng. Các thiết bị Galaxy S20 và một số mẫu OnePlus cũng gặp lỗi hàng loạt tương tự.
Lỗi sọc màn hình có tỷ lệ nguyên nhân bởi thói quen người dùng, môi trường tác động cao hơn nhiều so với chất lượng linh kiện gốc của nhà sản xuất. Nếu máy bị rơi hoặc va đập mạnh, màn hình có thể bị ảnh hưởng ngay lập tức hoặc xuất hiện lỗi sau một thời gian sử dụng trong môi trường ẩm cao, quá nhiệt.
Tuy nhiên, nếu màn hình bị sọc mà không có dấu hiệu tác động rõ ràng, nguyên nhân có thể do nhà sản xuất sử dụng linh kiện kém chất lượng, lắp ráp không chính xác hoặc thiết kế không tối ưu. Các mẫu điện thoại mỏng nhẹ hơn có xu hướng giảm độ bền của kết nối bên trong, khiến chúng dễ bị lỗi hơn trong môi trường khắc nghiệt.
Giải pháp
Để giảm nguy cơ sọc màn hình, người dùng cần chủ động bảo vệ thiết bị và hạn chế các yếu tố rủi ro từ môi trường. Trước hết, việc giữ điện thoại trong môi trường ổn định là rất quan trọng. Hãy tránh để điện thoại tiếp xúc với độ ẩm cao, không sử dụng thiết bị trong phòng tắm, bếp hoặc những nơi có hơi nước và nhiệt độ thay đổi đột ngột.
Bên cạnh đó, việc sử dụng ốp lưng và kính cường lực có thể giúp bảo vệ phần cứng khỏi các tác động vật lý, giảm nguy cơ hư hỏng cáp kết nối màn hình. Người dùng cũng nên tránh thay đổi nhiệt độ quá nhanh, chẳng hạn không đặt điện thoại từ phòng điều hòa lạnh vào môi trường nóng ngay lập tức để ngăn ngừa hiện tượng ngưng tụ hơi nước bên trong thiết bị.
Ngoài ra, người dùng nên hạn chế sử dụng điện thoại khi đang sạc, vì nhiệt độ cao và dòng điện không ổn định có thể gây ảnh hưởng đến vi mạch màn hình. Nếu thiết bị xuất hiện sọc màn hình, cần kiểm tra lại cáp kết nối hoặc mang đến trung tâm bảo hành để xử lý kịp thời trước khi lỗi trở nên nghiêm trọng hơn.
Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa trên, người dùng có thể giảm thiểu nguy cơ lỗi sọc màn hình và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Xem thêm: Ứng dụng chạy nền có thật sự làm chậm điện thoại?
