Tôi không tự nhận mình là nhiếp ảnh gia. Tuy nhiên, lĩnh vực này luôn giữ vai trò quan trọng trong cuộc sống tinh thần của tôi. Đây là hành trình tuyệt vời của cảm xúc, nó đã kéo dài gần một thập kỷ. Nếu quan tâm, bạn có thể xem album ảnh của tôi tại đây. Đầu năm nay, một người bạn đặt vấn đề bàn luận “Máy ảnh dường như đang đắt hơn”.
Ban đầu, tôi định phản hồi là “không”, vì đa phần thiết bị cũ sẽ mất giá. Rõ ràng, theo quy luật thị trường, sản phẩm mới ra mắt sẽ khiến mẫu cũ giảm giá nhanh chóng. Sau khi tra cứu giá máy ảnh trên các cửa hàng, tôi nhận ra câu chuyện không hề đơn giản như vậy. Nó đủ hấp dẫn để tôi ngồi lại và viết bài nghiên cứu này cho ICTGO.
Đơn cử, Canon M50 đi kèm lens kit được tôi mua cũ ở cửa hàng tầm 2 năm trước. Lúc đó, máy có giá niêm yết là 12.000.000 đồng. Ngoại hình vẫn còn mới, chụp tầm 2.000 shot. Ngay lúc này, khoảng giá vẫn không đổi, thậm chí có nơi bán đắt hơn tầm 500.000 đến 1.000.000 đồng.
Thực tế, thị trường máy ảnh có nhiều thay đổi do cuộc cách mạng mirrorless đang diễn ra mạnh mẽ. Những tác động từ nền kinh tế thị trường và bối cảnh xã hội cũng ảnh hưởng đáng kể. Vậy, liệu giá máy ảnh thực sự tăng hay không?
Nhìn nhận
Máy ảnh có lịch sử phát triển lâu đời, bắt nguồn từ những nguyên lý quang học trong camera obscura từ thời cổ đại. Đến năm 1839, Louis Daguerre phát minh máy ảnh Daguerreotype, đánh dấu bước ngoặt lớn trong nhiếp ảnh. Từ đó, các dòng máy ảnh không ngừng cải tiến và phát triển qua nhiều thế hệ khác nhau.
Ban đầu, máy ảnh phim khổ lớn được sử dụng rộng rãi trong nhiếp ảnh chuyên nghiệp. Sau đó, máy ảnh 35mm ra đời, giúp nhiếp ảnh phổ biến hơn với người dùng phổ thông. Công nghệ tiếp tục tiến bộ với sự xuất hiện của máy ảnh kỹ thuật số (DSLR). Gần đây, máy ảnh không gương lật (mirrorless) trở thành xu hướng chủ đạo của thị trường.
Mỗi thế hệ máy ảnh mới ngày càng cải tiến tính năng và tích hợp nhiều công nghệ tiên tiến. Các lĩnh vực như quang học, xử lý hình ảnh và trí tuệ nhân tạo ngày càng đóng vai trò quan trọng. Những nâng cấp này đòi hỏi sự đầu tư lớn vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Do đó, giá thành máy ảnh luôn duy trì ở mức cao trong nhiều năm qua.
Giá rẻ vẫn không hề rẻ
Ngay cả những mẫu máy ảnh cho là “giá rẻ” cũng có mức giá từ 10 triệu đồng trở lên. Điều này khác biệt hoàn toàn so với điện thoại hay máy tính bảng trên thị trường. Các sản phẩm công nghệ tiêu dùng khác thường có chu kỳ đổi mới ngắn hơn. Nguyên nhân chính là sự phức tạp trong sản xuất các bộ phận cốt lõi của máy ảnh.
Cảm biến hình ảnh và bộ xử lý tín hiệu đóng vai trò quan trọng trong máy ảnh. Một cảm biến chất lượng cao yêu cầu quy trình sản xuất tinh vi và chính xác tuyệt đối. Hai loại cảm biến phổ biến hiện nay là CMOS và CCD với đặc điểm riêng biệt. Cả hai đều đòi hỏi công nghệ chế tạo phức tạp và chi phí sản xuất cao.
Máy ảnh có vòng đời sử dụng dài hơn nhiều so với điện thoại hay máy tính bảng. Trong khi điện thoại nhanh lỗi thời sau 2-3 năm, máy ảnh chuyên nghiệp bền bỉ hơn. Một chiếc máy ảnh tốt có thể giữ giá trị và hiệu suất ổn định trong hơn một thập kỷ. Lý do là chất lượng quang học không bị ảnh hưởng nhiều bởi thời gian sử dụng. Ngoài ra, công nghệ nhiếp ảnh tiến bộ chậm hơn so với các lĩnh vực khác.
Cảm biến
Cảm biến hình ảnh là bộ phận quan trọng nhất quyết định chất lượng của một chiếc máy ảnh. Hiện nay, hai loại cảm biến phổ biến nhất là CMOS và CCD với đặc điểm riêng biệt. CMOS chiếm ưu thế nhờ khả năng tiết kiệm năng lượng và tốc độ xử lý cao hơn.
Mỗi cảm biến chứa hàng triệu điểm ảnh thu nhận ánh sáng và tạo tín hiệu điện. Chất lượng hình ảnh phụ thuộc vào độ chính xác màu sắc và độ nhạy sáng (ISO). Dải tương phản động (dynamic range) rộng giúp ảnh có độ chi tiết cao hơn. Mức độ nhiễu (noise) thấp giúp hình ảnh sắc nét ngay cả trong điều kiện thiếu sáng.
Quy trình sản xuất cảm biến yêu cầu công nghệ cao với độ chính xác tuyệt đối. Điều này khiến chi phí sản xuất cảm biến luôn ở mức rất cao.
Hệ thống quang học
Hệ thống quang học đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định chất lượng ảnh chụp. Một ống kính tiêu chuẩn gồm nhiều thấu kính chế tạo từ vật liệu quang học cao cấp. Thiết kế ống kính tuân theo các công thức phức tạp để đảm bảo độ sắc nét tối đa. Mục tiêu là giảm thiểu quang sai và hạn chế biến dạng hình ảnh trong mọi điều kiện.
Nhiều công nghệ quang học tiên tiến được áp dụng trong sản xuất ống kính hiện đại:
- Thấu kính phi cầu (Aspherical Lens): Giảm quang sai cầu, tăng độ sắc nét vùng biên.
- Thấu kính ED (Extra-low Dispersion): Giảm quang sai màu, cải thiện độ chính xác màu sắc.
- Lớp phủ Nano Coating: Giảm phản xạ ánh sáng, hạn chế hiện tượng lóe sáng và bóng ma.
- Hệ thống chống rung quang học (OIS): Giảm rung khi chụp tốc độ chậm hoặc quay video.
Bộ xử lý hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu chất lượng ảnh chụp. Nó giúp xử lý dữ liệu từ cảm biến, giảm nhiễu và cải thiện cân bằng trắng. Các chip xử lý hàng đầu bao gồm DIGIC (Canon), EXPEED (Nikon) và BIONZ (Sony). Mỗi thương hiệu phát triển bộ xử lý riêng để tối ưu hóa chất lượng hình ảnh.
Công nghệ xử lý hình ảnh liên tục phát triển, nâng cao hiệu suất của máy ảnh. Điều này giúp các dòng máy mới có chất lượng vượt trội so với thế hệ trước. Tuy nhiên, quá trình nghiên cứu và phát triển cũng làm tăng đáng kể chi phí sản xuất.
Tính tương thích lâu dài
Không giống các thiết bị công nghệ khác, máy ảnh có vòng đời dài. Các hệ thống ống kính rời được thiết kế để sử dụng với nhiều thế hệ máy ảnh khác nhau. Một ống kính cao cấp ra mắt năm 2024 vẫn có thể hoạt động trên thân máy cũ của vài chục năm trước. Dù không tận dụng toàn bộ công nghệ mới, nhưng sự tương thích giúp tiết kiệm chi phí.
Sự khả dụng của ống kính với nhiều thân máy thể hiện tính bền vững của ngành nhiếp ảnh. Các nhà sản xuất đầu tư vào đồng bộ hệ thống để đảm bảo giá trị sử dụng lâu dài. Điều này giúp tăng giá trị ống kính, vì chúng không nhanh chóng trở nên lỗi thời. Nó cũng góp phần duy trì mức giá cao của máy ảnh trên thị trường hiện nay.
Một yếu tố quan trọng là thiết kế ngàm ống kính giữa các dòng máy ảnh khác nhau. Canon, Nikon, Sony và Leica duy trì ngàm riêng trong nhiều thập kỷ để hỗ trợ thiết bị cũ. Ví dụ, ngàm F của Nikon từ năm 1959 vẫn hoạt động trên nhiều máy DSLR hiện đại.
Tính tương thích ngược này khiến giá thành máy ảnh cao, do yêu cầu thiết kế phức tạp. Các hãng phải đảm bảo máy mới hỗ trợ thiết bị cũ, làm tăng chi phí sản xuất. Tuy nhiên, điều này mang lại lợi ích lớn cho nhiếp ảnh gia khi nâng cấp dần thiết bị.
Câu chuyện thương hiệu
Chất lượng chế tác giúp máy ảnh cao cấp duy trì giá trị theo thời gian. Leica nổi tiếng với quá trình lắp ráp thủ công tỉ mỉ tại Đức bởi các kỹ sư hàng đầu. Hasselblad cũng sử dụng vật liệu cao cấp với độ chính xác cơ khí vượt trội. Mỗi chiếc máy vừa là thiết bị hiện đại, vừa là một tác phẩm nghệ thuật.
Ngoài ra, sản xuất số lượng hạn chế giúp tăng giá trị của các dòng máy ảnh cao cấp. Mỗi sản phẩm được xem như một biểu tượng của sự hoàn hảo và tính thủ công. Sự khan hiếm này giúp chúng giữ giá tốt hơn nhiều so với máy ảnh thông thường.
Yếu tố tinh thần cũng góp phần tạo nên giá trị đặc biệt của những chiếc máy ảnh. Người dùng Leica không chỉ mua thiết bị mà còn tiếp nhận triết lý nhiếp ảnh cổ điển. Dòng M-series không có lấy nét tự động nhưng vẫn được yêu thích bởi sự nguyên bản. Hasselblad với cảm biến lớn mang lại màu sắc trung thực và độ chính xác tuyệt đối. Olympus lại thu hút những người theo đuổi nhiếp ảnh linh hoạt và sáng tạo.
Sở hữu Leica hay Hasselblad không đơn thuần là để chụp ảnh. Nó còn là tuyên ngôn về đẳng cấp, phong cách và gu thẩm mỹ. Tương tự như Rolex trong ngành đồng hồ, các thương hiệu này duy trì giá trị lâu dài. Nhiếp ảnh gia, nghệ sĩ và nhà sưu tầm sẵn sàng trả giá cao để sở hữu chúng.
Sự mất giá
Như đã đề cập, máy ảnh cũ vẫn giữ giá cao hơn nhiều so với các thiết bị công nghệ khác, đặc biệt là smartphone. Nguyên nhân của điều này xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau trong ngành công nghiệp.
Thứ nhất, vòng đời của máy ảnh thường dài hơn so với smartphone hiện đại. Máy ảnh không bị tác động mạnh bởi các chu kỳ nâng cấp ngắn hạn trên thị trường. Các dòng máy ảnh cao cấp có thể duy trì hiệu suất tốt trong nhiều năm liền. Chúng không bị lỗi thời nhanh chóng dù công nghệ nhiếp ảnh vẫn đang phát triển.
Thứ hai, đổi mới trong ngành nhiếp ảnh tập trung vào cảm biến và thuật toán xử lý. Những cải tiến về quang học giúp máy ảnh duy trì giá trị bền vững theo thời gian. Các yếu tố này không dễ dàng bị thay thế như các nâng cấp nhỏ trên smartphone. Ngược lại, điện thoại liên tục ra mắt mẫu mới, khiến các phiên bản cũ mất giá nhanh.
Thứ ba, thị trường máy ảnh chủ yếu phục vụ người chuyên nghiệp và đam mê nhiếp ảnh. Những người này thường đầu tư lâu dài thay vì chạy theo xu hướng ngắn hạn. Ngành di động thay đổi nhanh chóng, nhưng máy ảnh lại phát triển theo hướng bền vững.
Mong rằng, bài viết này sẽ giúp ích cho bạn. Nếu có suy nghĩ về chủ đề này, hãy để lại bình luận ở phía bên dưới nhé!
Xem thêm: Màn hình Desktop của bạn bừa bộn hay gọn gàng?
